Geschreven door Peter Reynaers | 2 april 2019
Sinds zijn ontdekking bijna 250 jaar geleden, is de oude stad Pompeii een van de meest bezochte plekken in heel Italië. Helaas waren er in de 18e eeuw weinig wetten om een dergelijke unieke vondst te beschermen. Daardoor was Pompeii eeuwenlang een schat voor amateur- en professionele archeologen die graag een stukje van de Romeinse geschiedenis in hun bezit wilden krijgen. Het resultaat van deze pakken-wat-je-pakken-kan-mentaliteit is dat veel stukken uit Pompeii in privécollecties terechtkwamen.
De hedendaagse belangstelling voor Pompeii blijft groeien; jaarlijks bezoeken 2,5 miljoen mensen de plek en slechts een fractie van de stad is opgegraven. Dit zorgt voor een constante stroom van nieuwe boeken en ontdekkingen. Peter Reynaers, onze expert archeologische vondsten en overblijfselen, heeft een paar tips met betrekking tot het op een ethische manier verkrijgen van items gerelateerd aan het Oude Rome. Maar eerst een korte geschiedenis...
Leven in de schaduw van de Vesuvius
De Vesuvius is een relatief jonge vulkaan, die waarschijnlijk minder dan 200.000 jaar geleden werd gevormd. De vulkaan kijkt uit over de baai van Napels en barste in 79 n.Chr. uit nadat hij eeuwenlang had geslapen. De stad Pompeii werd begraven onder de as en lapilli (vulkanische hagelstenen) en de stad Herculaneum werd getroffen door een gigantische modderstroom. Herculaneum was de zusterstad van Pompeii en is de meest bekende, maar ook de steden Oplontis, Stabiae en Boscoreale werden getroffen.
Marmeren hoofd van een satyr 1e-2e eeuw n.Chr.
Plinius de Jongere zag het allemaal gebeuren en schreef twee brieven aan de historicus Tacitus met een beschrijving van de ramp. Zelfs nu is deze beschrijving van het drama nog steeds een belangrijk document voor vulkanologische studies. De vulkaan was tussen 1000 en 200 v.Chr. zeer actief. In het jaar 512 n.Chr. bijvoorbeeld, waren de explosies zo ernstig dat Theodorik de Grote, koning van Italië, besloot de personen die op de hellingen van de Vesuvius woonden vrij te stellen van belastingen. Op deze manier konden ze er weer bovenop komen en hun leven opnieuw opbouwen.
Een wetenschappelijke schat
De wetenschappelijke studie van deze berg begon pas aan het eind van de 18e eeuw. In de 20e eeuw werd een groot aantal stations geplaatst om de vulkanische activiteit te meten en er werd een lange tunnel aangelegd. Hierin bevinden zich seismo-gravimetrische meetinstrumenten waarmee wordt geprobeerd om eventuele nieuwe activiteit te voorspellen. Deze in de tijd bevroren vulkaan uit de Romeinse wereld is er nu voor ons om te bestuderen. Zijn bodem is ook beroemd om zijn vruchtbaarheid en blijft een speeltuin voor iedereen die geïnteresseerd is in de geografische geschiedenis van de aarde.
Iets heel bijzonders dat een vulkaan produceert is obsidiaan, een vulkanisch, glasachtig materiaal dat wordt gevormd wanneer lava plotseling afkoelt tot extreem lage temperaturen. Het resultaat is een harde, zwarte en soms zelfs semitransparant soort steen dat ook wel bekend staat als vulkanisch glas.
Glazen unguentuarium (geparfumeerde oliefles) met zilveren irisering. 2e eeuw n.Chr.
Er zijn twee dingen die in enorme hoeveelheden vrijkomen op het moment dat een vulkaan uitbarst: witte puimsteen en obsidiaan. Puimsteen ontstaat wanneer de lava groeit en wit wordt en de obsidiaan wordt zwart en verglaast.
Een ander materiaal dat in de meeste gevallen dodelijk is, maar ook zeer nuttig kan zijn in het dagelijks leven is zwavel. Het is een van de bouwstenen van al het leven op aarde. Een onaangenaam ruikend, zacht scheikundig element dat in elke levende cel op aarde schuilt. Het komt in grote hoeveelheden uit vulkanen. Het wordt al sinds de vroegste dagen gedolven en het gaf prehistorische volkeren een van de eerste pigmenten om te gebruiken bij grotschilderingen. Het woord 'zwavel' werd door de Osken geïntroduceerd in het oud Latijnse; dit waren de eerste bewoners die in de omgeving van de Vesuvius woonden.
Terug naar het kunstwerk van Pompeii
Bij de opgravingen bij Pompeii werden een aantal muurschilderingen gevonden die de vulkaan tonen zoals hij was voorafgaand aan de uitbarsting van 79 v.Chr., met slechts één top. Na de uitbarsting zou hij er twee hebben. Onze verbeelding gaat met ons aan de haal wanneer we kijken naar een plattegrond van de opgegraven stad: het huis van Menander, het huis van de dansende Faun, het huis van de Vettii, het huis van Marcus Lucretius Fronto. We weten precies wie waar woonde.
De muren waren versierd met prachtige schilderijen; in de gebouwen stonden de tafels die volgeladen waren met terra sigillata (terracotta) schoteltjes, en bronzen potten en pannen bleven achter in de keukens met het eten er nog in. Bij de mensen die omkwamen door de hitte van de berg werden overal juwelen gevonden. Sommige hielden het zelfs in hun handen.
Gouden ring met Intaglio met afbeelding van een hert, ca. 100 n.Chr.
Er zijn openingen in de lava die ons, nu ze zijn gevuld met modern pleisterwerk, een idee geven van de mensen die er zijn gestorven. Er zijn honderden portretten van voorouders gevonden, die bewaard zijn in heiligdommen en tempels met beeldhouwwerken. Zelfs de Lararia werden gevonden - huiskapelletjes waar kleine bronzen beeldjes van de Romeinse goden in werden bewaard, en die vereerd werden door de vrome Romeinen die in deze huizen woonden.
"To see a World in a Grain of Sand And a Heaven in a Wild Flower, Hold Infinity in the palm of your hand And Eternity in an hour."
(William Blake)
Blake suggereert dat zelfs als je maar een klein stukje van de oude kunst vast hebt, je niet 'een object' vasthoudt, maar een weergave van een hele beschaving. Het spreekt tot je verbeelding en je voelt daardoor de drang om meer over hen te lezen en te leren - om te begrijpen wie die mensen waren en wat hen bezighield in het dagelijks leven.
Wij willen dat jij een stukje van de muur van een Romeinse villa kunt bezitten, die afkomstig is uit een van deze oude collecties; of een sieraad gedragen door een oude Romeinse matrona of zelfs servies uit die tijd. Een ander object om toe te voegen aan je verzameling is een glazen flacon, ook wel "unguentarium" genoemd, waar de vrouwen van toen hun geparfumeerde oliën in bewaarden. Oliën die van ver weg gelegen plekken afkomstig waren, zoals Egypte, werden voor een hoge prijs naar de Romeinse steden geïmporteerd.
Mozaïek en Fresco scherven, Romeins, ca. 2e - 4e eeuw n.Chr.
We willen niet alleen dat jij je collectie kunt uitbreiden zonder je zorgen te maken over hoe een item in het publieke domein terecht is gekomen, we doen er ook alles aan om dit mogelijk te maken. Elke verkoper van oude artefacten op Catawiki is verplicht een keuringsverklaring te overleggen, inclusief bijzonderheden over de herkomst van het item, en hoe zij er aan gekomen zijn. Raadpleeg onze richtlijnen voor verkopers voor meer informatie.
____________________
Ontdek meer antiek | curiosa | archeologische vondsten en overblijfselen
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
7 tips voor beginnende verzamelaars van antieke sieraden
Een vergeten kunstvorm: De evolutie van het boekbinden vanaf het jaar 300 tot nu
Hoe je een kunstcollectie over de oudheid begint en snel uitbreidt