Door Beulah Devaney en Tom Flanagan | Bijgewerkt op 27 mei 2022
Art Nouveau is een van de meest intrigerende kunststromingen die is ontstaan uit het begin van de 20e eeuw. Het is een stijl die interieurs en decoratieve objecten overspant en zelfs architectuur. Wervelende contouren, bloeiende bloemmotieven en gedempte paletten maken het bouwen van een art nouveau-collectie tot een spannende, uitdagende ervaring. Hier om uit te leggen wat art nouveau is en om advies, geruststelling en nuttige tips te geven, zijn experts in art nouveau Marleen Deiters en Michel Karis, naast Marjolein van der Slikke van DECONAMIC.
Wat is art nouveau?
"De term 'art nouveau' vertaalt zich letterlijk naar 'nieuwe kunst' uit het Frans", legt Marleen Deiters, Expert in Art Nouveauuit. “De term is bedacht door het Belgische tijdschrift L’Art Moderne—het was ook de term die de beroemde Frans-Duitse kunsthandelaar S.Bing aan zijn galerie gaf - en bloeide in de periode tussen 1890-1914. Het werd geïnspireerd door de Britse Arts and Crafts-beweging, waarbij de nadruk voornamelijk lag op organische vormen en natuurlijke motieven 'en vloeiende vormen en rondingen bevatte, evenals de karakteristieke 'whiplash'-motieven'; een sierlijke S-curve en kronkelige lijn. Het beïnvloedde destijds kunst, architectuur, interieurontwerp, decoratieve kunst, sieraden en meer”.
Elk stuk of gebouw dat als een art nouveau-ontwerp wordt beschouwd, heeft waarschijnlijk asymmetrie, krommingen, glas-in-lood, natuurlijke (denk aan bladeren, bloemen) en Japanse motieven. Architectonische voorbeelden zijn onder meer ontwerpen van de Catalaanse architect Antoni Gaudí, wiens dood de inspiratie was voor de verjaardag van Wereld Art Nouveau-dag op 10 juni.
“De opkomst van de Art Nouveau-beweging was een spectaculaire ‘big bang’ in artistieke en commerciële kringen”, zegt Antiekexpert Michel Karis. “Getalenteerde kunstenaars en ontwerpers uit heel Europa werkten nauw samen met bekwame ambachtslieden en gebruikten waardevolle materialen om prachtige objecten te creëren. Kunstwerken uit de art nouveau-periode hebben tot op de dag van vandaag een grote aantrekkingskracht op een ongelooflijk breed publiek”.
Een koffiekopje in art nouveau-stijl met de bekende vloeiende lijnen, bloemmotieven en koninklijk kleurenpalet.
Wat is het verschil tussen art nouveau en art deco?
Hoewel de Art Nouveau-beweging ontstond enkele decennia vóór de Art Deco-beweging, worden de twee nog vaak met elkaar verward. “Na de art nouveau zagen we rond 1925 in Parijs de opkomst van art deco die zich meer richt op strakke en symmetrische vormgeving. Qua meubels valt art deco vaak op door zijn durf, terwijl art nouveau dat doet door zijn ingetogenheid. Donkere, gelakte houtsoorten, sierlijke details en het gebruik van goud of ivoor waren prominent aanwezig in art deco-stukken die luxe en extravagantie uitstraalden. Terwijl art nouveau ook sierlijke details en natuurlijke materialen gebruikt, is het meer vloeiend en asymmetrisch in zijn ontwerp, tegenover de weelderige geometrische esthetiek van art deco.
Waar moet elke verzamelaar van art nouveau op letten in de huidige markt?
Het begin van elke verzameling kan lastig zijn als je nog steeds over een stijl leert. Het eerste waar je op moet letten, is je afvragen waarom je verzamelt, zegt Marleen.
“Er zijn verschillende soorten verzamelaars en verschillende soorten collecties. Je kunt beginnen met het verzamelen van een bepaalde stijl art nouveau of je kunt je verzameling beginnen op basis van een type kunstenaar dat je interesse heeft gewekt of je aandacht heeft getrokken”, legt Marleen uit. “Art nouveau is in opkomst als het gaat om moderne interieurs. Dit betekent dat het een geweldige blikvanger in je huis kan zijn, maar ook een waardevol stuk voor je verzameling”.
Raam voor het huis van een kunstliefhebber, door Margaret Macdonald Mackintosh (1901)
“Verzamelaars die bereid zijn te investeren, kunnen kiezen voor zeldzame en moeilijk te vinden objecten die zich vaak onderscheiden door hoogstaand vakmanschap, het gebruik van hoogwaardige materialen en een buitengewoon design. Als alternatief zou de enthousiaste verzamelaar kunnen kiezen voor klassieke en echt iconische statements, dus denk aan objecten van gevierde ontwerpers, die een internationaal publiek zouden aanspreken”.
Een belangrijk ding om op te merken voor beginnende verzamelaars is dat bij elk art nouveau-object gebruikssporen een goede zaak kunnen zijn. "Voor de meer toegankelijke items die misschien niet zo veel herkomst hebben, is het erg belangrijk om op zijn minst enkele gebruikssporen van het object zelf te hebben om zeker te weten dat het geen nieuw geproduceerd stuk is", zegt Michel.
Wat zijn enkele toegankelijke en klassieke art nouveau-stukken om mee te beginnen?
Met zoveel keuze die er is, zegt Marleen dat inspiratie het eerste punt van aandacht is. "Als je een jonge of beginnende verzamelaar bent die op zoek is naar een echt gevoel van art nouveau in al zijn glorie, bezoek dan je plaatselijke kunstmusea of als je zijn in Europa, een aantal art nouveau-gespecialiseerde galerijen”.
Meyr's Neffe Jugendstil wijnglas
Als het gaat om met welke objecten je begint, worden dingen echter een beetje subjectiever. “We raden verzamelaars die net de wereld van de art nouveau aanboren aan om te kiezen voor kleinere verzamelobjecten, zoals objecten met een dierenmotief, kleinere stukken van zilver of metaal, werken op papier of stukken van keramiek en glas. Bovendien kunnen decoratieve stukken die toegankelijker zijn, zoals lampen, klokken en vitrinevoorwerpen, geweldig zijn om je verzameling mee te beginnen, terwijl ze je woonomgeving en decor verrijken”.
Art nouveau in de mode
Veel art nouveau-stukken in goede staat hebben een enorme waarde, simpelweg vanwege het aanbod. “De art nouveau-stijl was slechts een korte tijd populair toen het begon”, legt Marjolein van der Slikke uit. “Als gevolg daarvan zijn er in de vorige eeuw veel voorwerpen verloren gegaan, waardoor echt uitzonderlijke voorwerpen schaars zijn”.
Michel onderschrijft dit. “Omdat de art nouveau relatief recent was, zijn veel stukken nog steeds in handen van particuliere families en boedels. In tegenstelling tot veel andere vormen van design en kunst wordt de mogelijkheid om art nouveau-objecten te verzamelen echter niet sterk beïnvloed door je geografische locatie. Over het algemeen zijn de meest trendy stukken van grote namen, maar binnen de Art Nouveau-beweging zijn er enkele lokale subbewegingen zoals de Wiener Secession en de Glasgow School waar altijd veel vraag naar is. Het voordeel voor nieuwe verzamelaars is dat veel stukken uit deze ‘deelbewegingen’ nog steeds lokaal verkrijgbaar zijn”.
Corsage versiering van Louis Tiffany (1900)
Als het om trends gaat, is alles wat museumwaardig is gewild, zegt Marleen. “Neem een jardinière / tafelstuk ontworpen door Wolfers Frères in de jaren '00. Het is een museumstuk dat ook voorkomt in de collectie van het DIVA-museum in Antwerpen en de art nouveau-stijl is duidelijk zichtbaar; met de florale decoraties, vogels en whiplash-curven. Of denk aan alles met een iconische naam, zoals een Emile Gallé-vaas of Alphonse Mucha-lithografie. Onlangs was er een tentoonstelling van Alphonse Mucha in het Gemeentemuseum in Den Haag en stukken die in musea worden tentoongesteld zijn vaak populair.”
"Naarmate verzamelaars avontuurlijker worden en meer geneigd zijn om hun objecten in hun huis te integreren, is er een hernieuwde interesse in stukken die een ruimte warmte kunnen geven", vertelt Marjolein ons. “We zien veel belangstelling voor bronzen sculpturen, kandelaars en art nouveau bronzen lampen. In het verleden waren verzamelaars meer gefocust op zilveren en tinnen items, maar nu zien we meer interesse in bronzen items, omdat klanten de voorkeur geven aan de warme kleuren en patina's”.
Hoe je art nouveau in je huis kunt integreren?
“Een eclectisch interieur is op dit moment populair”, merkt Marleen op. "Hedendaagse interieurtrends laten een overvloedige mix van thema's en tijdsperioden zien, maar het combineren van art nouveau- en art deco-stukken werkt naadloos als het gaat om moderne interieurs".
"Een klassieke tafel van Gallé kan bijvoorbeeld voor het contrast worden gecombineerd met elk willekeurig modern esthetiek stuk, waarbij verschillende tijdsperioden prachtig naast elkaar worden geplaatst. Probeer kleinere, decoratieve items toe te voegen als kleine blikvangers in je interieur, zoals een Lötz-vaas. En vergeet je muren niet, die kunnen worden verhoogd met litho's of kunstwerken, zoals een aquarel uit 1918 van A. Crommen.
____________________
Vier Wereld Art Nouveau Dag en begin met verzamelen met onze wekelijkse Art Nouveau veilingen. Of registreer je als verkoper.
Ontdek meer Art Nouveau & Art Deco | Interieurs & Decoraties
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
Ontdek Art Nouveau over de hele wereld
Hoe Art Nouveau Marleen Deiters inspireert
10 prachtige art nouveau-gebouwen om te bekijken